آزمایش پروتئین واکنشی C (C-Reactive Protein) که معمولاً با نام CRP شناخته میشود، میزان مادهای با همین نام را در خون اندازه گیری مینماید.CRP نوعی از پروتئینهای موجود در بدن است که با التهابات رابطه مستقیمی دارد و با دریافت نمونه خون از ورید بازویی فرد میتوان آن را مورد آزمایش قرار داد.
بنابراین در صورتی که فرد علائم التهاب داشته باشد، یکی از آزمایشهایی که برای وی تجویز میشود، CRP خواهد بود. این آزمایش همچنین برای نظارت بر درمان عفونتهای باکتریایی یا نظارت بر فرآیندهای التهابی که در برخی بیماریهای خودایمنی رخ میدهند، استفاده میشود.
هدف از آزمایش
التهاب، بخشی از مبارزه بدن در برابر بیماری یا آسیب است و پروتئین CRP نشانهای از وجود التهاب است. بنابر این پزشکان در مواردی که فرد نشانههای التهاب را داشته باشد از این آزمایش استفاده مینمایند. علاوه بر این این آزمایش برای کاربردهای زیر نیز به کار میرود:
- اگر فرد علائم التهاب مانند تب، لرز، گر گرفتی، تهوع، استفراغ، تنفس سریع و یا ضربان قلب سریع داشته باشد.
- برای نظارت بر درمان سپسیس، یک عارضه تهدید کننده که در آن پاسخ بدن به عفونت باکتریایی باعث التهاب در سراسر بدن میشود.
- برای کنترل بیماریهای التهابی خودایمنی مزمن مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید.
- برای ارزیابی و بررسی درمان یک بیماری التهابی مزمن.
آزمایش CRP چه چیزی را اندازه گیری میکند؟
آزمایش CRP، میزان این پروتئین واکنشی C که توسط کبد تولید میشود را در خون اندازه گیری میکند؛ سطح این پروتئین نشان دهنده وجود و شدت التهاب در بدن باشد. هنگامی که باکتری یا سایر مهاجمان سلولی، بدن را در معرض تهدید قرار میدهند، کبد CRP را در جریان خون آزاد کرده و به سازماندهی دفاعی بدن کمک میکند. این پاسخ اولیه سیستم ایمنی بدن، پاسخ فاز حاد یا پاسخ التهابی نیز نامیده میشود و معمولاً در شرایط مزمن، مانند برخی بیماریهای خود ایمنی رخ میدهد.
با این که آزمایش پروتئین واکنشی C، میتواند وجود التهاب را تأیید یا رد کند اما، نمیتواند به طور دقیق محل و علت آن را شناسایی نماید. نوع دیگری از این آزمایش با نام آزمایش CRP با حساسیت بالا (hs-CRP) نیز وجود دارد و غلظتهای بسیار پایین این پروتئین را شناسایی میکند. اگرچه هر دو تست یک ماده را اندازه گیری میکنند، اما hs-CRP یک آزمون جداگانه با کاربردهای متمایز در نظر گرفته میشود.
چه زمانی نیاز به انجام آزمایش CRP داریم؟
این آزمایش در درجه اول برای تشخیص التهاب یا نظارت بر وضعیت سلامتی افراد مبتلا به آن استفاده میشود. به عنوان مثال اگر فرد علائم زیر را داشته باشد، انجام آزمایش CRP به وی توصیه میشود:
- عفونت باکتریایی یا ویروسی
- علائمی مانند تب
- بیماریهای خودایمنی از جمله آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- التهاب جزئی
اقدامات لازم برای آزمایش CRP
بطور کلی این آزمایش باید با تجویز پزشک انجام گیرد و نیاز به آمادگی قبلی خاصی ندارد؛ ولی پیش از انجام آزمایش، حتماً پزشک خود را از داروهایی که استفاده مینمایید، مطلع سازید. احتمال دارد پزشک مصرف برخی داروها از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، استاتین ها و مکملهای منیزیم را که بر سطح CRP تأثیر میگذارد، منع کند.
پس از مراجعه فرد به مرکز درمانی یا آزمایشگاه، یک تورنیکت دور بازوی وی بسته میشود و با استفاده از سرنگ، مقدار لازم نمونه خون دریافت میگردد. پیشنهاد میشود پس از اتمام خون گیری، با استفاده از یک باند یا پد بهداشتی روی محل تزریق را فشار دهید از تا از خون ریزی و یا کبودی جلوگیری شود.
معمولاً پس از یک یا دو روز نتایج آزمایش مشخص و برای شما ارسال میشود.
نتایج آزمایش CRP به چه معناست؟
نتایج آزمایش سطح پروتئین واکنشی C را برحسب میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) یا میلی گرم در لیتر (mg/L) بیان میکند. سطح طبیعی این ماده بر اساس پارامترهای مختلف آزمایش، در هر آزمایشگاهی متفاوت است ولی بطور کلی مقادیر بین 0.8 تا 1 (mg/dL) و یا کمتر از آن طبیعی شناخته میشود. اکثر بزرگسالان سالم، سطح CRP کمتر از 0.3 (mg/dL) دارند.
افزایش جزئی سطح این ماده در محدوده 0.3 تا 1 (mg/dL)، لزوماً به معنای ابتلا به بیماری نیست. سطح این پروتئین در زنان باردار یا افرادی که شاخص توده بدنی بالایی دارند، بیشتر از سایر افراد است. همچنین بی خوابی و افسردگی نیز در افزایش خفیف این پروتئین تأثیرگذار هستند و پزشکان این موارد را هنگام معاینه فرد در نظر میگیرند.
سطوح بالاتر از 1 (mg/dL) معمولاً نشان دهنده وجود التهاب در بدن است؛ اما علت یا محل آن را مشخص نمیکند. سطوح بسیار بالای CRP میتواند مربوط به انواع مختلف عفونتها، بیماریهای خودایمنی، برخی سرطانها و شرایطی که بر ریهها یا لوزالمعده تأثیرگذار هستند، باشد.
همانطور که گفته شد با توجه به اینکه پارامترهای مختلفی در تعیین محدوده مرجع نقش دارند، بهتر است برای تفسیر نتایج آزمایش خود با پزشک یا متخصص آزمایشگاه مشورت نمایید.
سخن پایانی
سطوح غیر طبیعی CRP نشان میدهد که بدن درگیر التهابی است که میتواند ناشی از موارد مختلفی باشد؛ از یک عفونت جزئی گرفته تا بیماریهای خودایمنی جدیتر یا بیماری قلبی. بررسی دقیق علت این التهاب، به پزشک در تصمیم گیری برای انتخاب بهترین روش درمان بسیار کمک نموده و از مشکلات احتمالی آینده برای فرد جلوگیری مینماید.