آزمایش LDL یا تست کلسترول
کلسترول ماده‌ای چربی مانند است که انواع مختلفی دارد و در سراسر بدن و در خون انسان یافت می‌شود. یکی از انواع این ماده «کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم» یا LDL است که گاهی با نام «کلسترول بد» نیز نامیده می‌شود. مقادیر بالای LDL می‌تواند شریان‌ها را با تجمع پلاکت مسدود نماید.
میزان این کلسترول در بدن با آزمایشی تحت عنوان آزمایش کلسترول (LDL) اندازه گیری شده و برای بررسی سلامت قلب و عروق به کار می‌رود. همچنین این آزمایش به عنوان بخشی از غربالگری بیماری‌های قلبی و عروقی به کار می‌رود.
آزمایش LDL با نام های تست کلسترول، تست مستقیم کلسترول LDL، تست LDL-C و تست کلسترول LDL محاسبه شده نیز شناخته می شود.
کاربرد آزمایش LDL
به طور کلی این آزمایش با 3 هدف انجام می‌شود:
- غربالگری
- تشخیص
- نظارت بر روند درمان
منظور از غربالگری در علم پزشکی به معنی انجام آزمایش قبل از بروز هرگونه علائمی از بیماری خاص می‌باشد. با توجه به اینکه بیماری‌های مربوط به کلسترول زمانی بروز می‌یابند که مقدار LDL بسیار بالا باشد، پزشکان با انجام آزمایش‌های غربالگری می‌توانند روند افزایش یا کاهش کلسترول خون را بررسی نمایند تا از ابتلا به بیماری در آینده جلوگیری شود.
یکی از راه‌های تشخیص کلسترول بالا در خون، انجام آزمایش LDL است که در فواصل زمانی معین انجام می‌شود. نتایج این آزمایشات، پزشکان را از هرگونه تغییری در سطح کلسترول آگاه ساخته و به آن‌ها در اتخاذ روش درمانی بهینه‌تر برای بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌های مربوط به کلسترول، کمک می‌کند.
انواع کلسترول و روش‌های اندازه گیری آن‌ها
کلسترول ماده‌ای چرب است که به طور طبیعی در بدن ایجاد می‌شود و برای کمک به هضم غذا، ایجاد بعضی هورمون‌ها و ساخت ویتامین D به کار می‌رود.
کلسترول متشکل از انواع مختلفی از لیپوپروتئین‌هاست که خود ترکیبی از چربی‌ها (لیپید و پروتئین) می‌باشند. لیپیدها برای جابجایی در خون نیاز دارند تا به پروتئین‌ها متصل شوند.
آزمایش کلسترول، معمولاً بر حسب میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) اندازه گیری شده و مواد مختلفی را در خون اندازه گیری می‌کند:
کلسترول با چگالی بالا (HDL):
HDL، کلسترول موجود در سایر قسمت‌های بدن را برای پردازش و حذف به کبد منتقل می‌کند و به عنوان کلسترول “خوب” در نظر گرفته می‌شود.
کلسترول با چگالی کم (LDL):
LDL به «کلسترول بد» نیز معروف است، زیرا مقادیر بیش از حد آن در خون منجر به تجمع پلاکت در شریان‌ها شده و فرد را در معرض خطر بیماری قلبی، دیابت یا سکته قرار می‌دهد.
تری گلیسیرید:
تری گلیسیریدها چربی‌هایی هستند که توسط مواد غذایی مصرفی ایجاد می‌شوند. این چربی‌ها در بدن ذخیره می‌شوند و زمانی که بدن نیاز به انرژی داشته باشد، جهت استفاده در دسترس قرار می‌گیرند. سطوح بالای تری گلیسیرید می‌تواند منجر به بیماری عروق کرونر قلب و سایر مشکلات قلبی عروقی شود.
کلسترول با چگالی بسیار کم (VLDL):
VLDL مشابه کلسترول LDL است اما تری گلیسیرید را از طریق خون حمل می‌کند. VLDL می‌تواند به تشکیل پلاکت کمک کند و به عنوان یک «کلسترول بد» در نظر گرفته می‌شود.
اطلاع داشتن از انواع مختلف کلسترول و مقدار آن‌ها در بدن، برای بررسی سطح LDL نیز بسیار مهم است. سطح LDL در بدن را می‌توان با توجه به میزان سایر انواع کلسترول تخمین زد و یا مستقیماً آن را اندازه گیری نمود. در ادامه برخی از روش‌های اندازه گیری کلسترول LDL بیان می‌شود.
آزمایش کلسترول LDL محاسبه شده:
در این آزمایش، مقدار کلسترول کل، کلسترول HDL و تری گلیسیرید اندازه گیری و بر اساس آن‌ها میزان LDL موجود در خون نیز اندازه گیری می‌شود. معمولاً میزان LDL با کم کردن مقدار HDL و VLDL از کل کلسترول بدست می‌آید. اغلب اوقات پزشکان میزان LDL را با محاسبه بدست می‌آورند تا اندازه گیری مستقیم آن.
آزمایش مستقیم کلسترول LDL:
در این آزمایش میزان LDL موجود در خون بصورت مجزا اندازه گیری می‌شود. با توجه به اینکه سطح بالای تری گلیسیرید می‌تواند در دقت محاسبه LDL تأثیرگذار باشد، گاهی نیاز است تا مستقیماً میزان LDL خون اندازه گیری شود.
چه زمانی باید آزمایش LDL را انجام داد؟
آزمایش کلسترول LDL برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی عروقی یا نظارت بر تغییرات میزان کلسترول در طول زمان استفاده می‌شود. در مورد اینکه این آزمایش هر چند وقت باید تکرار شود، پزشکان عواملی مانند سن، سابقه بیماری خانوادگی و سایر شرایط پزشکی را در نظر می‌گیرند.
در جدول زیر بر اساس تعداد فاکتورهای خطر مانند سابقه بیماری‌های عروق کرونری، سابقه کلسترول بالا در خانواده، اضافه وزن بالا، فشار خون و دیابت توضیحاتی در خصوص اینکه افراد در سنین مختلف هر چند وقت یکبار باید آزمایش کلسترول انجام دهند، ارائه شده است:
گروه سنی | فاکتورهای خطر | غربالگری |
|---|---|---|
کودکان | بدون عوامل خطر | یک بار در سنین 9-11 سالگی یک بار در سنین 17-21 سالگی |
کودکان | یک یا بیشتر | هر 1-3 سال یکبار پس از تشخیص فاکتور خطر |
نوجوانان و بزرگسالان در هر سنی | یک یا بیشتر | حداقل هر 5 سال یکبار؛ اغلب با توجه به فاکتورهای خطر نیاز به دفعات بیشتری می‌باشد. |
مردان سن 20-45 سال زنان 20-55 سال | بدون عوامل خطر | هر 4-6 سال یکبار |
مردان 45-65 سال زنان 55-65 سال | بدون عوامل خطر | هر 1-2 سال یکبار |
افراد بالای 65 سال | با یا بدون عوامل خطر | سالی یکبار |
بررسی سطح کلسترول در فواصل منظم به پزشک این فرصت را می‌دهد تا متوجه تغییرات موجود در وضعیت سلامت فرد شود. افزایش سطح کلسترول یکی از عوامل خطرناک در ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت یا سکته مغزی می‌باشد. در صورتی که خود یا نزدیکانتان سابقه بیماری قلبی، مصرف سیگار و دخانیات، فشار خون بالا، دیابت نوع 2، اضافه وزن، کم تحرکی و رژیم غذایی سرشار از چربی دارید، پیشنهاد می‌شود جهت انجام غربالگری سطح کلسترول به صورت منظم به پزشک مراجعه نمایید.
نحوه آزمایش LDL
برای انجام این آزمایش پزشک یا متخصص آزمایشگاه، با دریافت نمونه خون از ورید بازویی، سطح کلسترول خون را اندازه گیری می‌نماید.
برخی از انواع خانگی این آزمایش نیز موجود است که با دریافت نمونه خون از نوک انگشتان دست سطح کلسترول LDL بررسی می‌شود.
دو نوع آزمایش LDL خانگی وجود دارد:
خودآزمایی: در این نوع آزمایش آنالیز خون در خانه انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش یک قطره خون روی کاغذ قرار گرفته و با گذاشتن کاغذ درون دستگاه، میزان کلسترول خون اندازه گیری می‌شود.
خود جمع آوری: برای این نوع آزمایش، نمونه خون شما در خانه گرفته می‌شود اما سپس برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
در صورتی که نتایج آزمایش خانگی بیانگر سطوح غیر طبیعی کلسترول باشد، آزمایش‌های بعدی توسط پزشک انجام می‌شود.