آزمایش ویدال چیست؟
3 دقیقه زمان مطالعه
آزمایش ویدال یکی از روش‌هایی است که برای تشخیص تب حصبه و تب پاراتیفوئید که اصطلاحاً به آن‌ها تب روده نیز می گویند، به کار می‌رود. این بیماری در اثر مصرف غذا یا آب آلوده به باکتری سالمونلا ایجاد می‌گردد و می‌تواند زندگی فرد را به مخاطره بیندازد.
گرچه آزمایش ویدال در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دیگر انجام نمی‌شود و از جایگزین‌های سریع‌تر و دقیق‌تری استفاده می‌شود اما برخی از کشورها همچنان از این آزمایش برای تشخیص بیماری تب روده استفاده می‌کنند. در حالیکه روش انجام این آزمایش بسیار آسان است اما نگرانی‌هایی بابت دقت و قابل اطمینان بودن آن وجود دارد. لازم به ذکر است که این آزمایش مختص تشخیص تب تیفوئید نیست و در صورتی که فرد مبتلا به این بیماری نباشد نیز می‌تواند مثبت باشد.
آزمایش ویدال چه چیزی را بررسی می‌کند؟
تب روده نوعی بیماری تهدید کننده برای زندگی افراد به شمار می‌آید. این بیماری در اثر عفونت باکتری سالمونلا انتریکا سروتیپ تیفی (S.typhi) ایجاد می‌گردد که معمولاً از طریق مواد غذایی و نوشیدنی‌های آلوده به باکتری‌های مدفوع فرد ناقل، منتقل می‌شود.
این بیماری با علائمی مانند تب بالا، خستگی، سر درد، درد شکم، اسهال یا یبوست، کاهش وزن و بثورات موسوم به «لکه‌های گل رز» همراه است. تشخیص و درمان به موقع این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا برخی از عوارض جدی آن مانند خونریزی شدید روده و یا سوراخ شدن روده، در عرض چند هفته پس از ابتلا به وجود می‌آیند.
معمولاً فاصله زمانی ابتلا به عفونت تا ظهور اولین علائم تب روده، بین 6 تا 30 روز می‌باشد. تب پاراتیفوئید، شباهت بسیاری به تب حصبه دارد اما شدت کمتری نسبت به آن دارد. از جمله میکرو ارگانیسم‌هایی که باعث این بیماری‌ها می‌شوند، می‌توان به سالمونلا تیفی، سالمونلا پاراتیفی B، A و C اشاره نمود.
در آزمایش ویدال، خون فرد با آنتی ژن‌های سالمونلا واکنش داده می‌شود و تیتر آنتی بادی‌ها را در برابر باکتری‌هایی که باعث تب روده می‌شوند، تجزیه و تحلیل می‌کند. به عبارت دیگر، دو آنتی ژن H و O باکتری سالمونلا انتریکا موجود در نمونه خون فرد در شرایطی بهینه با آنتی بادی‌های خود مخلوط شده و ذرات کلوخه مانندی تشکیل می‌دهند. هنگامی که این آزمایش بر روی یک اسلاید پردازش می‌شود به آن «تست آگلوتیناسیون اسلاید» و هنگامی که در یک لوله آزمایش انجام می‌گیرد، به آن «تست آگلوتیناسیون لوله» گفته می‌شود. متخصصان اغلب اوقات تست آگلوتیناسیون لوله‌ای را بر آگلوتیناسیون اسلاید ترجیح می‌دهند.
آزمایش ویدال باید پس از هفته اول عفونت انجام پذیرد؛ به این دلیل که آنتی بادی‌های O و H سالمونلا در پایان هفته اول تب در سرم خون فرد ظاهر می‌شود. بنابراین بر روی دو نمونه خون مختلف که با فاصله زمانی 7 تا 10 روز گرفته شده‌اند، برای بررسی افزایش تیتر آنتی بادی‌ها توصیه می‌شود.
چه افرادی نیاز به انجام این آزمایش دارند؟
علائم رایج در ابتدای بیماری تب روده شامل درد در ناحیه شکم، تب و احساس ناخوشی عمومی است. در واقع علائم ابتدایی این بیماری مشابه علائم دیگر بیماری‌ها است ولی با گسترش و پیشرفت بیماری تب حصبه، اغلب افراد علائم زیر را بروز می‌دهند:
- تب بسیار بالا تا 40 درجه سانتی گراد
- سر درد
- شکم درد، یبوست و در مراحل بعدی اسهال
- ایجاد لکه‌های قرمز کوچک روی شکم یا سینه (لکه‌های گل رز)
- از دست دادن اشتها و ضعف جسمانی
همچنین علائم جانبی دیگری که ممکن است در اثر تب حصبه به وجود آیند به شرح زیر است:
- درد بدن
- وجود خون در مدفوع
- لرز
- خستگی شدید
- مشکل در توجه و تمرکز
- بی قراری، گیجی، توهم دیداری یا شنیداری
نتایج آزمایش ویدال به چه معنا است؟
اگر آنتی بادی‌هایی علیه باکتری سالمونلا تیفی در نمونه خون فرد وجود داشته باشد، طی آزمایش با آنتی ژن‌های مربوطه واکنش نشان داده و در آزمایش اسلاید آگلوتیناسیون، می‌توان آن‌ها را مشاهده نمود. برای این هدف نمونه خون فرد با نسبت مشخصی رقیق می‌شود که اصطلاحاً به آن تیتر نیز می گویند و سپس میزان آنتی ژن‌ها مربوطه را در آن می‌سنجند؛ وجود سطوح بالاتر از حد معین آنتی ژن‌ها به معنای عفونت فعال می‌باشد. سپس به فاصله 10 روز مجدداً این آزمایش تکرار شده و اگر میزان آنتی ژن تا 4 برابر بیشتر شده باشد، به معنای تأیید نتایج آزمایش اولیه است.
نتایج آزمایش ویدال معمولاً به صورت مثبت یا منفی بیان می‌شوند؛ همچنین محدوده مرجع آزمایشگاه و مقدار آنتی ژن/ آنتی بادی مربوطه در نمونه خون فرد نیز ممکن است در نتایج آزمایش بیان شوند. با توجه به اینکه هر آزمایشگاه از روش‌ها و پارامترهای مختلفی برای تشخیص خود استفاده می‌نماید بهتر است برای تفسیر نتایج این آزمایش با پزشک خود مشورت نمایید.