سرنگ و سرسوزن
یکی از بزرگترین ترسهای کودکی هر شخصی، بی شک ترس از آمپول و تزریق آن بوده است. اما بد نیست اکنون که شاید مدتها از دوران گذشته است نگاهی دقیقتر به سرنگ انداخته و اطلاعات بیشتری درباره آن کسب نماییم.
سرنگ و سرسوزنها انواع مختلفی دارند و جزو محصولات بسیار کاربردی به شمار میآیند. از این محصولات در بیمارستانها، مراقبتهای بهداشتی، پزشکی، دامپزشکی، دندانپزشکی، سالنهای زیبایی، تغذیه، شست و شو و حتی گاهی برای کمک به آشپزی استفاده میشود.
اما هدف مورد بحث این نوشته، سرنگ و سرسوزن طبی است. این محصولات اغلب برای چهار هدف اصلی به کار میروند:
- گرفتن نمونه خون (به طور کلی نمونه مایعات بدن و بافتها)
- تزریق داروها
- شست و شوی زخمها
- تزریقات وریدی
سرنگ و سرسوزن طبی
سرنگها و سرسوزنهای طبی با جنسهای مختلفی تولید و به بازار عرضه میشوند که از جمله آنها میتوان به پلاستیک، استیل ضدزنگ و شیشه اشاره نمود.
سرنگهای شیشهای و استیل قابلیت ضدعفونی شدن دارند و میتوان از آنها چندین بار استفاده کرد. اما سرنگهای پلاستیکی یکبار مصرف بوده و پس از مصرف باید دور انداخته شوند. سرنگهای پلاستیکی، پر مصرفترین و محبوبترین نوع این محصول است و اغلب برای خون گیری، تزریق عضلانی داروها و تجویز داروهای درون وریدی به کار میروند.
آناتومی سرنگ (Syringe)
سرنگها اغلب از سه بخش اصلی تشکیل شدهاند:
- محفظه پیستون (Barrel)؛ که بدنه اصلی سرنگ بوده و اکثراً به صورت مدرج (بر حسب سی سی یا میلی لیتر) عرضه میشود.
- سیلندر (Plunger)؛ که مواد داخل محفظه را به سرسوزن هدایت میکند.
انواع سرنگ
سرنگها بر اساس نیازهای گوناگون مانند حجم داروی تجویزی، فشار جریان مورد نیاز، ویسکوزیته دارو و … به اشکال مختلفی طراحی شدهاند. همچنین برای افزایش دقت در نمونه گیری یا تزریق، بدنهها به صورت مدرج (بر حسب میلی لیتر یا سی سی) طراحی شده است.
در ادامه به معرفی چهار نوع اصلی و رایج سرنگها میپردازیم:
1- لوئرلاک (Luer Lock)؛ محبوبترین نوع سرنگها بوده و طراحی آن به گونهای است که سرسوزن پس از اتصال به سرنگ، به صورت چرخشی قفل میشود.
2- لوئر اسلیپ (Luer Slip)؛ یکی دیگر از رایجترین انواع سرنگها است که سر سوزن با فشار روی سرنگ چفت میشود.
3- سرنگهای نوک کاتتر (Catheter tip syringes)؛ نوک این سرنگها به شکل مخروطی بوده و بیشتر برای شست و شوی زخم و لولههای پزشکی به کار میروند.
4- نوع دیگر سرنگها به سرسوزن متصل بوده و اغلب برای داروهای با دوز پایین مانند توبرکولین و انسولین استفاده میشود. این سرنگها به گونهای طراحی شدهاند که ضایعات دارویی را تا حد زیادی کاهش میبخشند.
آناتومی سرسوزن (Needle)
سرسوزنهای پزشکی شامل چهار قسمت اصلی هستند که به شرح زیر میباشد:
- دهانه (Hub)؛ قسمت انتهایی سرسوزن که به سر سرنگ متصل میشود و بر اساس سایز، رنگ بندی شده است.
- گیج (Gauge)؛ که بیانگر قطر سوزن است. هرچه قطر سوزن بیشتر باشد، دیواره آن ضخیمتر خواهد بود.
- ساقه (Shaft)؛ که همان طول قسمت فلزی سوزن بوده و به Hub متصل میشود. به عبارتی شفت، عمقی است که سوزن باید طی کند تا به ناحیه مورد هدف تزریق (درم، بافت زیر جلدی یا داخل عضله) برسد.
- اریب (Bevel): نوک تیز سرسوزن که بهطور مورب بریده شده و فرورفتن آن را در بافتها آسانتر مینماید. هرچه سوزن اریب بیشتری داشته باشد، درد کمتری توسط بیمار احساس میشود.
انواع سرسوزن
طراحی کلی همه سرسوزنها از یک قاعده پیروی میکند: هاب رابط، مرکز توخالی و نوک تیز. اما تفاوت اصلی آنها با یکدیگر در طول شفت و اندازه گیج میباشد.
- شفت سرسوزنها بر حسب اینچ اندازه گیری شده و در طولهای مختلفی برای کاربردهای گوناگون طراحی میشود.
- اندازه گیج هم که ضخامت یا قطر سوزن را مشخص میکند، اندازههای مختلفی دارد که با کد رنگی علامت گذاری شدهاند.
- قسمت اریب سرسوزن که برای تسهیل در برش و فرو رفتن طراحی شده نیز در بعضی سرنگها اندازههای متفاوتی با یکدیگر دارد.
- اکثر سرسوزنها به همراه یک روکش محافظ ارائه میشوند.
انتخاب گیج (قطر) مناسب سرسوزن
برای انتخاب سرنگ و سرسوزن متناسب با هم، باید به عدد یا رنگ گیج سرسوزن توجه کرد. هر چه شماره گیج بالاتر باشد، قطر آن کمتر و در مقابل هرچه عدد گیج کوچکتر باشد، نشان دهنده سرسوزنی با قطر بیشتر است.
گیجهای پایینتر، سرسوزنهای قطورتری داشته و به همین علت دیوارههای سوزنی آنها ضخیمتر، محکمتر و با دوام تر است. این سرسوزنها برای تزریق داروهای چسبناک به بافتهای متراکم به کار میروند. به عبارت دیگر برای تزریق داروهایی با ویسکوزیته بالا، عدد گیج سرسوزن باید کمتر باشد.
اما در سرسوزنهایی که گیج بالاتری دارند، قطر سوزن کمتر بوده و درد کمتری برای فرد ایجاد میشود. این سرسوزنها برای تزریق داروهایی که ویسکوزیته کمتری دارند، مناسب میباشند.
انتخاب طول مناسب سرسوزن
طول سوزنهای استاندارد از 4 تا 12 میلی متر متغیر است. سوزن مورد نیاز بر اساس محل تزریق تعیین میشود.
به طور کلی هرچه عمق تزریق بیشتر باشد، باید سوزن بلندتری انتخاب کرد؛ به عنوان مثال تزریقات عضلانی نیاز به طول سوزن بیشتر و تزریقات زیرجلدی نیازمند سرسوزنهای کوتاهتر هستند.
تناسب سرنگ و سرسوزن
با توجه به مواردی که تا کنون مطرح شد، تناسب میان سرنگ و سرسوزن باید بر اساس فاکتورهای زیر رعایت گردد:
- حجم داروی تجویز شده
- یکسان بودن هاب سرسوزن با هاب سرنگ (لوئرلاک، لوئراسلیپ و …)
- ویسکوزیته دارو
- طول سوزن بر اساس محل تزریق
اگر سرنگ و سرسوزن متناسب با یکدیگر و نیاز فرد انتخاب شوند، علاوه بر اینکه فرد درد کمتری احساس خواهد کرد، زاویه صحیح تزریق هم به درستی رعایت خواهد شد.
زمانی که سرنگ و سرسوزن متناسب انتخاب شدند علاوه بر اینکه بیمار درد کمتری را احساس میکند، زاویه متناسب برای انجام تزریق هم به درستی رعایت خواهد شد. چراکه هدف اصلی تجویز داروی قابل تزریق جذب فوری صد در صدی آن در سیستم بدن است.
انواع سرنگ و سرسوزن
برای انتخاب و خرید سرنگ و سرسوزن مورد نیاز خود میتوانید به وبسایت مهرآزماشاپ مراجعه نمایید و ویژگیهای تخصصی هریک از محصولات را بررسی و سپس محصول مورد نظر را خریداری نمایید. فهرست زیر تنها بخشی از محصولات این وبسایت میباشد:
- سرنگ لوئرلاک
- سرنگ لوئراسلیپ
- سرنگ با سوزن
- سرنگ بدون سوزن
- سرنگ نوک کاتتر
- پن انسولین
- سرنگ گاواژ (برای تغذیه سالمندان و تغذیه مستقیم)
- سرنگ هیالورون پاکسازی
- سرنگ دبریدمان (برای تمیز کردن زخمهای عمیق)
- سرنگ تنقیه (enema syringe)
- سرنگ مکش چربی (اسنپ لاک سرنگ)
- سرنگ پی آر پی (prp)
- سرنگ کانولا (برای تزریق چربی و ژل)
- سرنگ شستوشوی گوش
- سرنگ دندانی (dental syringe)
- سرنگ بیوپسی (FNA)
- سرنگ مکانیکی RPD
- سرسوزن ونوجکت
- سرسوزن مزوتراپی
- سرسوزن پن انسولین
- انواع برانول یا آنژیوکت
- آنژیوکت نارنجی (سایز 14)
- آنژیوکت طوسی (سایز 16)
- آنژیوکت سبز (سایز 18)
- آنژیوکت صورتی (سایز 20)
- آنژیوکت آبی (سایز 22)
- آنژیوکت زرد (سایز 24)
- آنژیوکت بنفش (سایز 26)
- سوزن هایپودرمیک
- سوزن بلانت
- سوزن بیوپسی (یک سوزن توخالی با یک سوزن داخلی به منظور برداشت نمونه بافت برای بیوپسی)
منابع
https://www.allegromedical.com/understanding-the-various-syringe-types
https://www.shdmedical.co.uk/blog/faq/a-simple-guide-to-medical-needles-syringes-faqs/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3638030/