سرولوژی
کیتهای سرولوژی به منظور انجام آزمایشات سرولوژیک به کار میروند. این آزمایشات نوعی آزمایش خون بوده و برای بررسی آنتی بادیهای موجود در نمونه خون فرد به کار میروند. این آزمایشات انواع مختلفی داشته و برای تشخیص طیف وسیعی از بیماریها استفاده میشوند.
تست‌های سرولوژیک یک ویژگی مشترک دارند؛ همگی آنها بر پروتئینهای ساخته شده توسط سیستم ایمنی بدن متمرکز هستند. سیستم ایمنی یکی از حیاتیترین اجزای بدن بوده و با نابود کردن عوامل مهاجم که اغلب خارجی هستند به حفظ سلامت فرد کمک مینماید.
صرف نظر از اینکه هر آزمایشگاه از چه تکنیکهایی در طول آزمایشات سرولوژیک استفاده مینماید، روند انجام این آزمایشات یکسان می‌باشد.
چرا به آزمایشات سرولوژیک نیاز داریم؟
برای درک اهمیت آزمایشات سرولوژیک، ابتدا باید در مورد سیستم ایمنی بدن و اینکه چرا بیمار میشویم، اطلاعات بیشتری کسب کنیم.
آنتی ژنها موادی هستند که سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و در نتیجه نسبت به آنها واکنش نشان میدهد. آنتی ژنها با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند و میتوانند از طریق دهان، زخم، منافذ پوستی و مجاری تنفسی وارد بدن شوند.
برخی از آنتی ژنهایی تأثیرگذار بر سلامت افراد عبارتند از:
- باکتریها
- قارچها
- ویروسها
- انگلها
سیستم ایمنی بدن با تولید آنتی بادی در برابر آنتی ژنها دفاع میکند. آنتی بادیها ذراتی هستند که به آنتی ژنها چسبیده و آنها را غیرفعال میکنند. پزشکان با کمک آزمایش خون، نوع آنتی بادی و آنتی ژنهایی که در نمونه خون فرد وجود دارد را شناسایی کرده و بر اساس آنها به نوع عفونت پی میبرند.
البته مانند هر سیستم دیگری، سیستم ایمنی بدن هم ممکن است دچار خطا شده و بافتهای سالم بدن را با مهاجمان خارجی اشتباه بگیرد؛ در این حالت سیستم ایمنی شروع به تولید آنتی بادیهای غیر ضروری نموده و به سلولهای خودی حمله میکند. به این اختلالات، بیماریهای خودایمنی می گویند.
با استفاده از آزمایشات سرولوژیک میتوان آنتی بادیهای موجود در خون و اختلالات خود ایمنی احتمالی را تشخیص داد.
انواع تست‌های سرولوژیک
آنتی بادیها بسیار متنوع هستند؛ به همین علت آزمایشات مختلفی برای بررسی وجود آنها در نمونه خون وجود دارد. از جمله پارامترهایی که در این آزمایشات بررسی میشوند میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- سنجش آگلوتیناسیون (چسبندگی ذرات ریز)؛ این آزمایش بررسی میکند که آنتی بادیها پس از قرار گرفتن در معرض آنتی ژنهای خاص، تشکیل کلوخه میدهند یا نه.
- آزمایش بارش یا ته نشینی، که آنتی ژنها را به لحاظ یکسان بودن با آنتی بادیهای موجود در بدن بررسی میکند.
- تست وسترن بلات، وجود آنتی بادیهای ضد میکروبی در خون را با واکنش آنها نسبت به آنتی ژنهای هدف ارزیابی میکند.
نتایج آزمایشات سرولوژیک به چه معنا است؟
نتایج نرمال:
همانطور که اشاره شد، سیستم ایمنی بدن در پاسخ به آنتی ژنها و عوامل خارجی، آنتی بادی تولید مینماید. بنابر این در صورتی که نتایج آزمایش مبنی بر عدم وجود هرگونه آنتی بادی در بدن باشد، به این معنی است که فرد عفونتی ندارد. به عبارت دیگر، نتایجی که نشان دهنده عدم وجود آنتی بادی در بدن هستند، نرمال در نظر گرفته میشوند.
نتایج آزمایش غیرطبیعی:
وجود آنتی بادیها در خون اغلب به این معنا است که سیستم ایمنی بدن در گذشته نسبت به یک آنتی ژن واکنش نشان داده است. این پاسخ میتواند در قالب یک بیماری نمایان شود.
همچنین این آزمایشات به پزشک کمک میکند تا از طریق بررسی آنتی بادیهایی که در پاسخ به آنتی ژنهای غیرخارجی و طبیعی در خون وجود دارند، بیماریهای خود ایمنی را تشخیص دهد.
وجود انواع خاصی از آنتی بادیها همچنین میتواند بدین معنی باشد که بدن فرد نسبت به یک یا چند آنتی ژن مصون می‌باشد. به عبارت بهتر، در صورتی که بدن در آینده با این آنتی ژن مواجه شود، مبتلا به بیماری نخواهد شد.
با استفاده از آزمایشات سرولوژیک میتوان چندین بیماری را تشخیص داد. از جمله این بیماریها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- بروسلوز که توسط باکتریها ایجاد میشود.
- آمیبیازیس که توسط یک نوع انگل ایجاد میشود.
- سرخک که توسط ویروس ایجاد میگردد.
- سرخجه که توسط ویروس به وجود میآید.
- HIV
- سیفلیس
- عفونتهای قارچی
باکتری، ویروس، انگل یا قارچ به مرور زمان در بدن فرد تکثیر میشوند. همچنین سیستم ایمنی در پاسخ به آنها آنتی بادیهای بیشتری تولید میکند؛ پس با بدتر شدن عفونت و افزایش میزان آنتی بادیها، تشخیص آنها به مراتب آسانتر خواهد شد.
با توجه به نتایج آزمایشات سرولوژیک، پزشکان در صورت وجود بیماری راه درمان مناسب آن را تجویز مینمایند.