آزمایش ALP چیست؟
5 دقیقه مطالعه
فسفاتاز قلیایی (آلکالین فسفاتاز یا ALP) آنزیمی است که در بسیاری از نقاط بدن به خصوص در کبد، استخوان‌ها، روده و کلیه‌ها وجود دارد و مقدار این آنزیم در خون توسط آزمایشی به نام ALP اندازه گیری می‌شود. سطوح غیرطبیعی ALP می‌تواند ناشی از مشکلات کبدی و انواع دیگر مشکلات بهداشتی باشد.
فسفاتاز قلیایی را می‌توان به تنهایی آزمایش نمود، اما به دلیل اینکه عوامل و شرایط بسیاری بر سطح ALP تأثیرگذار هستند، این آزمایش را به همراه آزمایشات دیگری مانند آزمایش پنل کبدی به منظور به دست آوردن اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت سلامتی فرد استفاده می‌کنند. نوع دیگری از آزمایش‌ها با نام آزمایش ایزو آنزیم ALP می‌تواند سرچشمه سطوح غیرطبیعی این آنزیم را نیز شناسایی کند؛ اما به دلیل پیچیدگی بالای این آزمایش به صورت گسترده در دسترس نمی‌باشد.
هدف آزمون
هدف از آزمایش ALP تعیین میزان این آنزیم در خون است. این آزمایش برای غربالگری، تشخیص و نظارت بر بیماری‌های کبد و سایر شرایط درمانی استفاده می‌گردد. برخی از کاربردهای این آزمون به اختصار بیان می‌شود:
غربالگری
تست‌های غربالگری احتمال وجود بیماری را قبل از وقوع علائم بررسی می‌کند. معمولاً برای غربالگری فرد، صرفاً به اندازه گیری سطح ALP اکتفا نمی‌کنند، اما این آزمایش بخشی از استانداردهای تست‌هایی مانند پانل کبد و پانل متابولیک جامع (CMP) است. از این تست‌ها برای بررسی‌های معمول طیف وسیعی از بیماری‌های بالقوه استفاده می‌شود.
تشخیص
تست‌های تشخیصی برای یافتن علت، پس از بروز علائم به کار می‌روند. آزمایش ALP اغلب برای بررسی مشکلات احتمالی کبد تجویز می‌شود. برخی از این علائم عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، زردی، خستگی، درد شکم یا کاهش وزن غیر قابل توضیح.
همچنین در صورت بروز علائم اختلالات مربوط به استخوان مانند درد استخوان، حساسیت به شکستگی استخوان یا شکل غیرطبیعی استخوان‌ها، ممکن است پزشک آزمایش ALP را نیز به عنوان بخشی از پنل کبدی یا CMP برای شناسایی و تشخیص علت تجویز نماید.
لازم به ذکر است که آزمایش ALP به تنهایی برای تشخیص بیماری‌ها کافی نیست، اما می‌تواند بخش مهمی از روند تشخیص باشد. میزان این آنزیم، نوع یا شدت بیماری را منعکس می‌کند. همچنین آزمایش ایزو آنزیم ALP، برخی از انواع خاص فسفاتاز قلیایی را اندازه گیری می‌کند که می‌تواند بخشی از بدن که درگیر بیماری است را بیابد و به تشخیص مشکلات کمک کند.
نظارت
از آزمایش ALP برای بررسی میزان اثربخشی درمان استفاده می‌گردد.
آزمایش ALP چه چیزی را اندازه گیری می‌کند؟
این آزمایش برای اندازه گیری آنزیمی با همین نام در خون استفاده می‌شود. عملکرد دقیق ALP در بدن، به طور کامل مشخص نیست اما محققان معتقدند این آنزیم برای فرآیندهای مختلفی دارای اهمیت است.
این آنزیم را می‌توان در کبد، استخوان‌ها، جفت زنان باردار، روده، کلیه‌ها، و در سایر نقاط بدن یافت. سطوح غیرطبیعی ALP در خون می‌تواند منجر به آسیب بافت‌ها یا اختلال در فرآیندهای طبیعی بدن شود.
نوع دیگری از آزمایش ALP، که آزمایش ایزوآنزیم ALP یا آزمایش کسری ALP نام دارد، به اندازه گیری زیرگروه‌های خاص ALP می‌پردازد؛ این زیرگروه‌ها می‌توانند محل تولید ALP را بدن نشان دهند. البته به دلیل چالش برانگیز بودن این آزمایش از لحاظ فنی، بسیار کمتر از آزمایش عمومی آلکالین فسفاتاز به کار می‌رود.
چه زمانی نیاز به انجام آزمایش ALP دارم؟
آزمایش ALP، اغلب بخشی از تست‌های پنل مانند پنل کبد و یا پنل متابولیک جامع است که شامل آزمایشات دیگری نیز می‌باشد و سلامت کبد و کلیه را بررسی می‌کنند. به طور کلی در صورتی که علائم بیماری‌های مربوط به کلیه یا کبد در فرد پدیدار شوند، به احتمال زیاد آزمایش آلکالین فسفاتاز برای بررسی وضعیت سلامتی وی تجویز می‌شود. همچنین از این آزمایش برای بررسی علائم بیماری‌های استخوان استفاده می‌شود. علاوه بر این موارد، آزمایش ALP برای نظارت بر روند درمان بیماری‌های کبد و استخوان نیز تجویز می‌گردد.
در صورتی که نتایج آزمایش آلکالین فسفاتاز غیرطبیعی باشد، از آزمایش‌های ایزو آنزیم ALP برای پیگیری‌های بیشتر استفاده می‌شود.
انجام آزمایش ALP
آزمایشات ALP معمولاً با دریافت نمونه خون انجام می‌شود. برای دریافت نمونه خون، پزشک یا متخصص آزمایشگاه از ورید بازویی شما به اندازه نیاز خون دریافت می‌کند. آزمایش آلکالین فسفاتاز، به تنهایی نیازی به ناشتا بودن ندارد اما با این حال، برخی از آزمایشگاه‌ها ممکن است از فرد بخواهند قبل از انجام آزمایش 6 تا 12 ساعت ناشتا باشد. البته لازم به ذکر است که اگر آزمایش ALP به عنوان بخشی از یک پنل انجام می‌شود، فرد باید حتماً پیش از آزمایش ناشتا باشد. همچنین تست‌های ایزوآنزیم هم نیاز به ناشتا بودن دارند.
در صورتی که داروی خاصی مصرف می‌نمایید، حتماً قبل از انجام آزمایش با پزشک خود مشورت نمایید.
نتایج آزمایش ALP به چه معناست؟
واحد اندازه گیری این آزمایش بر اساس واحد بین المللی در لیتر (IU/L) است. برخی از پزشکان و متخصصان محدوده مرجع را بین 44 تا 147 IU/L می‌دانند، اما برخی دیگر طیف 30 تا 120 IU/L را توصیه می‌کنند. با توجه به اینکه محدوده مرجع بر اساس پارامترهای مختلف برای هر آزمایشگاه متفاوت است، توصیه می‌شود در خصوص تفسیر نتایج آزمایش، با متخصص آزمایشگاه خود مشورت نمایید.
ALP بالا می‌تواند به صورت بالقوه، نشانگر بیماری‌های کبد یا استخوان و همچنین انواع شرایط دیگر باشد. با این حال، سطح بالای ALP همیشه نشانه یک مشکل نیست. تفسیر نتایج آزمایش شما می‌تواند شامل توجه به چندین عامل باشد:
- درجه: سطوح بسیار بالا اغلب با انسداد مجرای صفرا دیده می‌شود، اما سطوح بالا به تنهایی نمی‌تواند بین مشکلات کبدی و شرایط دیگر تمایز قائل شود.
- اندازه گیری‌های آزمایش‌های دیگر: ALP اغلب همراه با آنزیم‌های دیگر اندازه گیری می‌شود، مانند آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، گاما-گلوتامین ترانس پپتیداز (GGT)، و یا ۵′-نوسلئوتیداز (۵’-NT)، و سطوح ALP نسبت به این آنزیم‌ها می‌تواند به تعیین اهمیت نتیجه آزمایش شما کمک کند.
- سلامت کلی شما: هر گونه علائمی که شما تجربه می‌کنید در کنار سطح ALP شما در نظر گرفته خواهد شد.
گاهی ممکن است دکتر سطح ALP را بدون هیچگونه علائم بیماری زمینه‌ای آزمایش کند. به عنوان مثال در زنان باردار، کودکان و نوجوانان در حال رشد و بزرگسالان مسن‌تر، سطح این آنزیم بیشتر است. ALP تولید شده در روده نیز می‌تواند پس از وعده‌های غذایی چرب در افراد با گروه خونی‌های خاصی افزایش یابد.
معمولاً سطوح پایین‌تر از حد طبیعی ALP، کمتر شایع است. این عارضه می‌تواند در نتیجه سوء تغذیه رخ دهد. کمبود مواد مغذی، کم کاری تیروئید و برخی از اختلالات نادر ارثی می‌توانند بر عملکرد ALP یا کبد تأثیرگذار باشد. اگر پایین بودن سطح ALP به‌صورت مداوم باشد می‌تواند نشان دهنده هیپوفسفتازی (HPP) باشد که یک اختلال ژنتیکی نادر در استخوان‌ها می‌باشد. در صورتی که تست ایزوآنزیم ALP را انجام دهید، نتایج آزمایش سطوح مختلف این آنزیم را نشان می‌دهد. منابع خاص آلکالین فسفاتاز می‌تواند محل آسیب بافتی یا بیماری‌های دیگر را در بدن شناسایی کند.