آزمایش HPY-AG چیست؟
6 دقیقه مطالعه
به زخم‌هایی که در پوشش مری، معده یا روده کوچک به وجود می‌آیند، زخم‌های گوارشی یا به اصطلاح عامیانه‌تر، زخم معده می گویند. عامل اصلی زخم‌های گوارشی، نوعی باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری می‌باشد. آزمایش HPY-AG یا آزمایش هلیکوباکتر پیلوری به بررسی عفونت دستگاه گوارش که ناشی از این باکتری می‌باشد می‌پردازد و به دنبال تشخیص علت بیماری یا علائم زخم می‌باشد.
عفونت‌های دستگاه گوارش در اثر باکتری هلیکوباکتر پیلوری بسیار شایع است و تقریباً نیمی از جمعیت جهان به این عفونت‌ها مبتلا هستند. با این حال اکثر افراد مبتلا به این بیماری‌ها هیچ گونه علائمی ندارند. این باکتری با کاهش توانایی معده در ساخت مخاط، معده را مستعد آسیب‌های ناشی از اسید گوارشی و زخم معده می‌نماید. از جمله بیماری‌هایی که خطر ابتلا به آن‌ها در اثر این باکتری افزایش می‌یابد عبارتند از: بیماری زخم معده، التهاب معده (گاستریت) و سرطان معده.
آزمایش هلیکوباکتر پیلوری انواع مختلفی مانند آزمایش آنتی ژن مدفوع و آزمایش تنفس و … دارد.
نحوه انجام آزمایش
نمونه مورد نیاز برای انجام آزمایش کاملاً بستگی به نوع آزمایش مورد نظر دارد. به طور مثال برای آزمایش تنفسی، پزشک ابتدا نمونه‌ای از بازدم فرد را در کیسه مخصوص جمع آوری می‌نماید. سپس مایعی حاوی اوره به فرد داده می‌شود و نمونه تنفس دیگری پس از مدت معینی از وی گرفته می‌شود. همچنین برای انجام آزمایش آنتی ژن مدفوع، نمونه مدفوع فرد در یک ظرف مخصوص جمع آوری شده و سپس آزمایش لازم بر روی آن انجام می‌شود.
یکی دیگر از انواع این آزمایش‌ها که تهاجمی‌تر از دو روش قبلی است، آندوسکوپی نام دارد. در این روش یک لوله نازک به همراه دوربین کوچکی روی آن، از انتهای گلو وارد معده می‌شود. در این روش پزشک می‌تواند پوشش معده را مشاهده کرده و در صورت نیاز یک قطعه کوچک از بافت آن (بیوپسی) را برای انجام معاینات خارج کند.
آمادگی پیش از آزمایش
برای آزمایش تنفسی، ممکن است پزشک مصرف برخی داروها را منع کند. این داروها عبارتند از:
- چهار هفته قبل از آزمایش، هیچگونه آنتی بیوتیک یا بیسموت ساب سالیسیلات خوراکی (Pepto Bismol) مصرف نکنید.
- دو هفته قبل از انجام آزمایش، از هیچ داروی مهارکننده پمپ پروتون مانند امپرازول، لانسوپرازول یا اسموپرازول استفاده نکنید.
- یک ساعت قبل از آزمایش، از خوردن و آشامیدن (حتی آب) خودداری کنید.
در صورت ارائه نمونه مدفوع یا نمونه برداری از بافت، ممکن است لازم باشد از مصرف هر گونه آنتی بیوتیک، آنتی اسید یا درمان‌های بیسموت به مدت 14 روز قبل از آزمایش خودداری کنید.
اگر نیاز به انجام آندوسکوپی باشد معمولاً نیاز است که طول شب را چیزی نخورید و به صورت ناشتا مراجعه کنید. البته نوشیدن آب مجاز است.
روش‌ها و کاربردهای آزمایش HPY-AG
آزمایش هلیکوباکتر پیلوری برای شناسایی باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش، تشخیص عفونت و نظارت بر روند بهبود درمان بیماری‌های مربوط به گوارش استفاده می‌شود. این آزمایش به روش‌های مختلفی به کار می‌رود که در ادامه به طور خلاصه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
بدون آندوسکوپی
عنوان آزمایش | شرح آزمایش |
|---|---|
آزمایش آنتی ژن مدفوع | وجود آنتی ژن هلیکوباکتر پیلوری را در نمونه مدفوع تشخیص می‌دهد. |
آزمایش تنفس اوره | 1.پزشک با جمع آوری بازدم تنفس فرد در یک کیسه، نمونه اولیه را جمع آوری می‌کند.
2.از شما خواسته می‌شود تا مایعی حاوی اوره را بنوشید که نوعی برچسب می‌باشد سپس بعد از گذشت 15 دقیقه، اگر هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش شما وجود داشته باشد، باکتری اوره را به گاز دی اکسید کربن برچسب خورده تجزیه می‌کند که در تنفس شما دفع می‌شود. (دی اکسید کربن بخشی طبیعی از بازدم شما است)
3.نمونه تنفس دوم جمع آوری می‌شود
4.هر دو نمونه اول و دوم برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. اگر نمونه تنفس دوم شما دارای سطح بالاتری از دی اکسید کربن برچسب دار نسبت به حالت عادی باشد، شما دارای هلیکوباکتر پیلوری در دستگاه گوارش خود هستید. |
با آندوسکوپی
در این روش یک نمونه بیوپسی از بافت مورد نظر جمع آوری می‌شود تا مورد آزمایش قرار گیرد. این روش آزمایش دقت بالایی دارد اما به دلیل تهاجمی بودن، کمتر تجویز می‌گردد.
عنوان آزمایش | شرح آزمایش |
|---|---|
بافت شناسی | بافت توسط پاتولوژیست زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا احتمال وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری یا هر نشانه دیگری از بیماری‌هایی که علائم فرد را توضیح دهد، بررسی نماید. |
آزمایش سریع اوره | باکتری هلیکوباکتر پیلوری برای اینکه بتواند در محیط اسیدی معده زنده بماند نیاز به آنزیمی به نام اوره دارد؛ بنابراین پس از ورود به بدن فرد، شروع به تولید اوره می‌کند. تست‌های آزمایشگاهی می‌تواند اوره موجود در نمونه بافت را تشخیص دهد. |
کشت | باکتری‌ها درون یا روی پوشش مواد غذایی رشد می‌کنند و بررسی وجود آن‌ها ممکن است چند هفته زمان ببرد. با استفاده از آزمایش HPY-AG پزشک میزان تأثیر آنتی بیوتیک ها را در درمان عفونت بررسی می‌کند. |
PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) | در این روش قطعاتی از DNA هلیکوباکتر پیلوری تقویت و برای شناسایی سایر باکتری‌ها استفاده می‌شود. از این روش بیشتر در محیط‌های تحقیقاتی استفاده می‌شود. |
از بین تمامی روش‌های فوق، دو روش آزمایش آنتی ژن‌های مدفوع و تنفس، به دلیل سرعت بالای دریافت نتایج و غیرتهاجمی بودن، بیشترین کاربرد را دارند. این آزمایشات برای تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری و ارزیابی اثربخشی درمان این بیماری تجویز می‌شوند. آزمایش تنفس اوره معمولاً برای کودکان خردسال توصیه نمی‌شود بیشتر از روش آزمایش آنتی ژن مدفوع برای کودکان استفاده می‌شود. همچنین آزمایش‌های مرتبط با آندوسکوپی نیز برای تشخیص و ارزیابی هلیکوباکتر پیلوری انجام می‌شوند، اما به دلیل تهاجمی بودن کمتر از روش‌های دیگر به کار می‌روند.
چه زمانی آزمایش HPY-AG انجام می‌شود؟
معمولاً در صورت بروز علائمی مانند درد در دستگاه گوارش یا علائم زخم گوارشی به این آزمایش نیاز دارید. این علائم عبارتند از:
- دردهای ناگهانی و مقطعی در ناحیه شکم
- کاهش وزن بدون دلیل
- سوء هاضمه
- احساس سیری یا نفخ
- حالت تهوع
- باد گلو
در صورتی که فرد دارای علائم جدی‌تر و شدیدتری باشد، باید حتماً تحت نظر پزشک و مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد. این علائم عبارتند از:
- درد شدید و ناگهانی و یا مزمن معده
- مدفوع خونی/ سیاه
- استفراغ خونی و یا شبیه به تفاله قهوه
آزمایش هلیکوباکتر پیلوری، ممکن است حدود 4 الی 6 هفته پس از پایان مصرف آنتی بیوتیک های تجویز شده برای تأیید درمان عفونت، مجدداً تجویز شود؛ البته آزمایش دوم برای همه افراد نیاز نیست و بنابر تشخیص پزشک انجام می‌شود.
نتیجه آزمایش HPY-AG به چه معنی است؟
نتیجه مثبت آنتی ژن مدفوع هلیکوباکتر پیلوری، آزمایش تنفسی و یا بیوپسی، نشانه زخم معده ناشی از این باکتری می‌باشد. درمان با ترکیبی از آنتی بیوتیک ها و سایر داروها برای از بین بردن باکتری‌ها و توقف درد و زخم تجویز می‌شود.
نتایج منفی آزمایش، به معنی عدم عفونت هلیکوباکتر پیلوری است و علائم و نشانه‌ها ممکن است در اثر دلایل دیگری به وجود آمده باشند. با این حال در صورت تداوم علائم ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های اضافی از جمله آزمایش نمونه برداری بافت برای تأیید یا رد قطعی‌تر عفونت انجام شود.