آزمایش هورمون T3 (Triiodothyronine)
آزمایش T3 (تری یدوتیرونین) نوعی آزمایش خون است که برای تشخیص بیماریهای تیروئید، به ویژه پرکاری تیروئید به کار میرود. پزشکان و متخصصان این آزمایش را به همراه چند آزمایش دیگر برای بررسی عملکرد تیروئید تجویز میکنند.
آزمایش T3 چیست؟
آزمایش T3 به تشخیص بیماریهای تیروئید به ویژه پرکاری تیروئید کمک میکند. تیروئید یک غده پروانهای شکل کوچک است که در قسمت جلویی گردن قرار گرفته است و جزئی از سیستم غدد درون ریز بدن است. هورمون تیروئید شامل دو هورمون اصلی با نامهای تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) است.
اندازه گیری سطح هورمون T3 با انجام آزمایش خون انجام میگیرد. این هورمون به دو شکل در بدن وجود دارد:
- T3 آزاد (Free T3) (FT3): این مدل بصورت آزاد در بدن وجود دارد و در جایی که نیاز باشد به بافتها وارد میشود.
- T3 محدود (Bound T3): این فرم از تری یدوتیرونین به پروتئینها متصل بوده و به همین دلیل نمیتواند وارد بافتهای بدن گردد.
با توجه به تنوع فرمهای هورمون T3، باید آزمایشهای گوناگونی نیز برای اندازه گیری سطح این هورمون انجام شود. آزمایشی که سطح تمامی انواع این هورمون را اندازه گیری کند، آزمایش T3 کل (Total T3) نامیده میشود. نوع عمومیتر آزمایشات T3، صرفاً به اندازه گیری سطح T3 آزاد اکتفا میکند که دقت کمتری نسبت به آزمایش T3 کل دارد.
پزشکان و متخصصان برای ارزیابی عملکرد تیروئید، در کنار آزمایش T3، چند آزمایش دیگر از جمله آزمایش T4 (تیروکسین) و آزمایش TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید) نیز انجام میدهند.
T3 (تری یدوتیرونین) چیست و چه کاری انجام میدهد؟
تری یدوتیرونین که با نام T3 نیز شناخته میشود یکی از دو هورمون اصلی است که غده تیروئید در جریان خون ترشح میکند. این غده همچنین هورمون تیروکسین را تولید میکند که با نامهای T4 و تترایدوتیرونین نیز شناخته میشود. این دو هورمون با یکدیگر کار میکنند و تحت عنوان «هورمون تیروئید» شناخته میشوند.
تقریباً 80% از هورمون T3 موجود در خون، ناشی از تبدیل T4 به T3 در خارج از غده تیروئید است و مابقی آن توسط غده تیروئید در جریان خون ترشح میشود.
هورمونها موادی شیمیایی هستند که عملکردهای مختلف بدن را با انتقال پیامها و سیگنالهایی از طریق جریان خون به اندامها، ماهیچهها و سایر بافتها هماهنگ میکنند. این سیگنالها به بدن می گویند چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهد.
T3 شکل فعال هورمون تیروئید است و بر سلولهای بدن تأثیرگذار است؛ در حالی که T4 شکل غیرفعال این هورمون است و اندامهایی مانند کبد و کلیه بیشتر مقادیر T4 را به T3 تبدیل میکنند. با این وجود این دو هورمون به همراه یکدیگر نقش حیاتی در بدن ایفا میکنند. برخی از وظایف هورمون تیروئید در ادامه میآیند:
- تنظیم نرخ متابولیک (سرعت تبدیل مواد غذایی مصرفی به انرژی در بدن)
- تنظیم عملکرد قلب و سیستم گوارش
- کنترل عضلات
- رشد مغز
- حفظ سلامت استخوانها
چه زمانی باید آزمایش T3 را انجام داد؟
این آزمایش معمولاً برای تشخیص پرکاری تیروئید به کار میرود. همچنین در صورت ابتلا به بیماریهای تیروئیدی و استفاده از داروهای جایگزین هورمون تیروئید برای درمان، از این آزمایش برای کنترل سطح T3 استفاده میشود.
جزئیات تست
آزمایش T3 توسط چه کسانی انجام میشود؟
به طور کلی انجام آزمایشهای تشخیصی باید با تجویز پزشک و تحت نظارت متخصصان آزمایشگاهی انجام گیرد. اشخاصی که برای آزمایشها نمونه خون فرد را میگیرند باید آموزشهای لازم را دیده باشند.
پس از دریافت نمونه خون، باید آن را به آزمایشگاه ارسال نمود تا نمونهها جهت انجام آزمایش در دستگاه آنالایزر آماده شوند.
آزمایش T3 چگونه انجام میشود؟
به احتمال زیاد مراحل انجام این آزمایش به این ترتیب خواهد بود:
پس از مراجعه به آزمایشگاه، متخصص آزمایشگاهی رگهای در دسترس بازو را بررسی میکند و پس از اینکه رگ مورد نظر را پیدا کرد، آن ناحیه را تمیز و ضدعفونی میکند. سپس یک سوزن وارد رگ میکند تا نمونه خون درون لوله آزمایش جمع شود. پس از اینکه مقدار کافی از خون برای بررسی دریافت گردد، سوزن را بیرون میکشد و یک پنبه یا گاز روی محل زخم نگه میدارد تا خونریزی آن متوقف شود. کل این پروسه کمتر از 5 دقیقه زمان میبرد و نتایج آن طی 1-2 روز کاری مشخص میشود.
نتایج آزمایشتری یدوتیرونین به چه معناست؟
نتایج آزمایش T3 معمولاً شامل مقدار این هورمون در خون شما و محدوده نرمال این هورمون میباشد. البته محدوده مقادیر نرمال برای هر آزمایش بستگی به عوامل مختلفی دارد و ممکن است در آزمایشگاههای مختلف، متفاوت باشد. برای اطلاعات دقیقتر در مورد نتایج آزمایشات خود بهتر است با متخصصان آن آزمایشگاه یا پزشک خود مشورت نمایید، اما به طور کلی سطح نرمال این هورمون برای افراد سالم در ادامه میآید.
سطح نرمال T3
- 1 تا 5 سال: 106 تا 203 نانوگرم در دسی لیتر (ng/dL)
- 6 تا 10 سال: 104 تا 183 (ng/dL)
- 11 تا 14 سال: 68 تا 186 (ng/dL)
- 15 تا 17 سال: 71 تا 175 (ng/dL)
- 18 تا 99 سال: 79 تا 165 (ng/dL)
سطح نرمال Free T3
معمولاً آزمایش اندازه گیری T3 آزاد یا همان FT3 به صورت مجزا تجویز نمیشود، زیرا به اندازه آزمایش T3 کل قابل اعتماد نیست. ولی با این حال سطح Free T3 قابل اندازه گیری است و به طور کلی محدوده طبیعی آن برای افراد سالم به شرح زیر است:
- نوزاد تازه متولد تا 3 روزه: 1.4 تا 5.4 پیکوگرم در میلی لیتر (pg/mL)
- 4 تا 30 روزه: 2 تا 5.2 (pg/mL)
- 1 ماهه تا 1 سال: 1.5 تا 6.4 (pg/mL)
- 1 تا 6 سال: 2 تا 6 (pg/mL)
- 7 تا 11 سال: 2.7 تا 5.2 (pg/mL)
- 12 تا 17 سال: 2.3 تا 5 (pg/mL)
- 18 تا 99 سال: 2.3 تا 4.1 (pg/mL)
سطح بالای هورمون T3 به چه معناست؟
سطح بالاتر از حد طبیعی این هورمون، نشان دهنده پرکاری تیروئید است. این مشکل دلایل مختلفی دارد از جمله: بیماری گریوز (نوعی بیماری خودایمنی)، گره تیروئید و تیروئیدیت (التهاب غده تیروئید).
پرکاری تیروئید، سرعت متابولیسم را افزایش میدهد و میتواند خطراتی برای سلامتی فرد داشته باشد. علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
- کاهش وزن غیرطبیعی و بدون دلیل
- احساس لرزش یا عصبی بودن
- ضربان قلب سریع و یا نامنظم (آریتمی)
- اجابت مزاج بیش از حد
در صورتی که علائم گفته شده را مشاهده نمودید، برای بررسی وضعیت سلامتی خود سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
به طور کلی هر چه سطح T3 بیشتر باشد، پرکاری تیروئید نیز شدیدتر است.
سطح پایین هورمون T3 به چه معناست؟
سطح پایینتر از حد طبیعی این هورمون، ممکن است نشان دهنده کم کاری تیروئید باشد ولی لزوماً دلیل بر آن نیست. متخصصان صرفاً به آزمایش T3 برای بررسی کم کاری تیروئید اکتفا نمیکنند.
ممکن است برخی افراد کم کاری شدید تیروئید به همراه سطح بالای TSH و سطح پایین T4 آزاد داشته باشند اما سطح T3 در بدن آنها نرمال باشد.
پایین بودن سطح T3 در بدن، همچنین میتواند به دلیل داروهایی مانند استروئیدها و آمیودارون (داروهای آریتمی) و یا در اثر ابتلا به یک بیماری شدید باشد. این عوامل مقادیر T4 را که بدن به T3 تبدیل میکند کاهش داده و در نتیجه سطح T3 نیز کاهش مییابد.
نگرانی درباره سطح غیرطبیعی هورمون T3
دلایل مختلفی برای غیرطبیعی بودن سطح هورمونتری یدوتیرونین در بدن وجود دارد؛ به طور کلی مشاهده نتایج خارج از محدوده طبیعی در آزمایشها، تا حدی استرس زاست ولی باید بدانید که بیماریهای تیروئید تا حد زیادی قابل درمان هستند.
با مراجعه به پزشک و یا آزمایشگاههای تشخیص طبی، میتوانید سطح هورمونهای مختلف را بررسی کنید و نسبت به وضعیت سلامتی خود آگاهی بیشتری بیابید.