آزمایش RF یا فاکتور روماتوئید
آزمایش فاکتور روماتوئید (RF) میزان وجود این ماده را در خون بیمار تشخیص می‌دهد. فاکتور روماتوئید نوعی اتوآنتی بادی است که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شود. آنتی بادی‌های معمولی به پاتوژن هایی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها حمله می‌کنند ولی، اتو آنتی بادی‌ها مانند فاکتور روماتوئید، به اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن حمله می‌کنند.
آزمایش فاکتور روماتوئید اغلب همراه با سایر آزمایشات و تصویر برداری برای تشخیص آرتریت روماتوئید یا سندرم شوگرن استفاده می‌شود. آزمایش RF همچنین ممکن است در تشخیص آرتریت روماتوئید و سایر اختلالات خود ایمنی مفید باشد.
هدف از آزمایش
آزمایش فاکتور روماتوئید برای تشخیص وجود این آنتی بادی در خون به کار می‌رود. علیرغم اینکه ممکن است در بدن افراد سالم نیز RF وجود داشته باشد ولی معمولاً نتیجه مثبت آزمایش RF، نشان دهنده نوعی بیماری زمینه‌ای است و پزشکان از آزمایشات تشخیصی دیگری برای بررسی وجود اختلالات خود ایمنی استفاده می‌نمایند.
آزمایش RF همچنین می‌تواند در تشخیص اختلالات خودایمنی و تخمین شدت بیماری کمک کند:
- تشخیص اختلالت خود ایمنی: آزمایشات تشخیصی ممکن است برای بیماران مبتلا به علائم آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن یا سایر اختلالات خودایمنی مناسب باشد. برای مثال، اگر فردی مبتلا به درد و التهاب مفاصل بصورت مزمن باشد و این موارد به بیماری دیگری مربوط نشود، پزشک آزمایش فاکتور روماتوئید را توصیه کند.
- تخمین شدت بیماری: آزمایش فاکتور روماتوئید می‌تواند اطلاعات مهمی درباره شدت آرتریت روماتوئید در اختیار پزشک قرار دهد. بیمارانی که سطوح بالاتری از RF دارند، بیشتر در معرض آرتریت روماتوئید شدید قرار دارند. میزان بالای RF، احتمال ابتلای فرد به بیماری‌های سایر قسمت‌های بدن مانند ریه‌ها و رگ‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
اگرچه درمان آرتریت روماتوئید ممکن است مقدار فاکتور روماتوئید را در خون کاهش دهد، اما برای نظارت بر روند درمان بیماران و اثربخشی آن نیازی به تکرار آزمایش RF نمی‌باشد.
آزمایش RF چه چیزی را اندازه گیری می‌کند؟
آزمایش RF میزان فاکتور روماتوئید را در خون اندازه گیری می‌کند. روش‌های مختلفی برای اندازه گیری این ماده وجود دارد؛ یکی از رایج‌ترین روش‌ها تست تیتر آنتی بادی است. آزمایش تیتر آنتی بادی مقدار یک آنتی بادی خاص را در خون تشخیص می‌دهد.
علل افزایش RF و چگونگی تأثیر آن بر بدن انسان، هنوز هم به صورت کامل درک نشده است. محققان بر این باورند که فاکتور روماتوئید ممکن است نتیجهٔ پاسخ بدن به عوامل بیماری زا مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر محرک‌هایی باشد که سیستم ایمنی را سردرگم می‌سازند.
چه زمانی باید آزمایش RF را انجام داد؟
در صورت وجود علائم آرتریت روماتوئید، پزشک آزمایش RF را تجویز می‌نماید. برخی از علائم آرتریت روماتوئید عبارتند از:
- علائم مفصلی، از جمله درد و تورم
- خشکی صبحگاهی مفاصل به مدت سی دقیقه یا بیشتر
- خستگی و کوفتگی
- تب متناوب
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خشکی چشم و دهان
- توده‌های سفت زیر پوست
آزمایش RF به عنوان آزمایش غربالگری آریتریت روماتوئید در افراد بدون علائم استفاده نمی‌شود زیرا اکثر افرادی که تست RF مثبت دارند اما علائمی ندارند، هرگز به آریتریت روماتوئید مبتلا نمی‌شوند.
پزشک ممکن است آزمایش RF را برای تشخیص برخی اختلالات دیگر نیز تجویز نماید. از جمله شرایطی که در آن از تست RF استفاده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سندروم شوگرن
- لوپوس
- آرتروز نوجوانان
- اسکلرودرمی (نوعی بیماری نادر روماتیسمی که پوست ضخیم، سفت و خشک شده و باعث ایجاد زخم می‌گردد.)
- برخی از بیماری‌های عفونی مانند مونونوکلئوز یا سل
- انواع خاصی از سرطان مانند سرطان خون
- هپاتیت C
نحوه انجام آزمایش RF
به طور معمول آزمایش فاکتور روماتوئید به همراه آزمایش‌های دیگری برای ارزیابی وضعیت سلامتی فرد از نظر اختلالات خودایمنی تجویز می‌شود. برای انجام این آزمایش باید از فرد نمونه خون دریافت شود. برای دریافت نمونه خون، پس از مراجعه به پزشک از رگ بازوی شما با استفاده از سرنگ مقدار مورد نیاز خون دریافت و در لوله آزمایش نگهداری می‌شود.
این آزمایش نیاز به آمادگی قبلی خاصی ندارد ولی در صورتی که داروی خاصی مصرف میکنید، حتماً پزشک خود را از آن مطلع سازید.
نتایج آزمایش RF به چه معناست؟
نتایج این آزمون به صورت مثبت یا منفی گزارش می‌شود که نتیجه منفی بیانگر مقادیر نرمال فاکتور روماتوئید در خون و نتیجه مثبت، بیانگر مقادیر غیرطبیعی این ماده است.
البته مثبت بودن آزمایش فاکتور روماتوئید به طور قطعی نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای نیست. نتایج آزمایش 5 تا 10 درصد از افراد سالم نیز نشان دهنده وجود RF در خون این افراد است. مثبت بودن نتیجه این آزمایش ممکن است مربوط به یک اختلال خودایمنی زمینه‌ای، برخی عفونت‌ها و یا برخی از سرطان‌ها باشد.
گرچه سطوح بالای فاکتور روماتوئید به تنهایی نمی‌تواند بیماری خاصی را تشخیص دهد، ولی تحقیقات نشان می‌دهد که هرچه میزان RF در خون بیشتر باشد، احتمال ابتلای فرد به اختلالات خودایمنی بیشتر است. برای تشخیص دقیق‌تر علت علائم بیمار، پزشکان این آزمایش را به همراه معاینات بالینی، تصویربرداری‌های پزشکی و برخی از آزمایشات دیگر مانند آزمایش آنتی بادی CCP، آزمایش ANA و تجزیه و تحلیل مایع سینوویال انجام می‌دهند.
با توجه به پیچیدگی‌هایی که در تشخیص اختلالات خودایمنی وجود دارد، بهتر است برای تفسیر نتایج آزمایش خود، با پزشک مشورت نمایید. پیشنهاد می‌شود برای اطلاعات بیشتر از این بیماری‌ها و آزمایشات با یک متخصص روماتولوژیست صحبت کنید. روماتولوژیست ها پزشکانی هستند که در تشخیص و درمان اختلالات خودایمنی و سایر شرایط مفاصل، ماهیچه‌ها و استخوان‌ها تخصص دارند.