آزمایش واکنش سریع پلاسما (RPR) یک آزمایش خون است که شما را از نظر بیماری سیفلیس غربالگری می‌کند. این آزمایش به شناسایی آنتی بادی‌های غیر اختصاصی که بدن هنگام مبارزه با عفونت‌ها تولید می‌کند، می‌پردازد.
سیفلیس یک عفونت مقاربتی (STI) است که توسط رشته‌ای از باکتری‌های مارپیچی و فنر مانند به نام ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود که در صورت عدم درمان می‌تواند کشنده باشد.
همراه با آزمایش آنتی بادی‌های خاص، آزمایش RPR به پزشک شما اجازه می‌دهد تا تشخیص عفونت فعال را تأیید کرده و درمان شما را شروع کند. این امر احتمال بروز عوارض و شیوع بیماری توسط فرد مبتلا اما ناآگاه را کاهش می‌دهد.
چه زمانی آزمایش RPR توصیه می‌شود؟
پزشک ممکن است به دلایل مختلفی آزمایش RPR را تجویز کند. این آزمون یکی از سریع‌ترین راه‌های غربالگری افرادی است که در معرض خطر بالای سیفلیس هستند. همچنین در صورت به وجود آمدن زخم‌های سیفلیس مانند زائده‌های پوستی، پزشک ممکن است این آزمایش را تجویز کند. پزشکان معمولاً زنان باردار را از نظر سیفلیس با استفاده از این آزمایش غربالگری می‌کنند.
آزمایش RPR آنتی بادی‌هایی که در خون فرد مبتلا به سیفلیس موجود هستند را به جای باکتری عامل بیماری اندازه گیری می‌کند. همچنین می‌توان از آن برای بررسی پیشرفت بیماری سیفلیس فعال استفاده نمود. پس از یک دوره درمان با آنتی بیوتیک مؤثر، پزشک انتظار دارد که تعداد آنتی بادی‌ها کاهش یابد و از طریق آزمایش RPR می‌توان به آن پی برد.
نحوه انجام آزمایش
این آزمایش با استفاده از نمونه خون انجام می‌شود. پس از مراجعه به پزشک یا متخصص آزمایشگاه، روی صندلی یا تخت می‌نشینید و بازوی شما را با یک نوار لاستیکی می‌بندند. این عمل باعث برجسته‌تر شدن رگ‌ها می‌شود و پس از ضدعفونی نمودن محل تزریق، با استفاده از یک سرنگ خون را از رگ‌ها دریافت می‌کنند.
انجام این آزمایش نیاز به آمادگی قبلی خاصی ندارد و در صورت نیاز دستورات لازم را از پزشک دریافت خواهید نمود.
خطرات بالقوه خونگیری
خونگیری از رگ‌ها فرآیندی کم تهاجمی است و خطرات آن بسیار ناچیز می‌باشد. بیشترین عوارض خونگیری، درد، خونریزی یا کبودی بعد از انجام آزمایش است که برای تسکین این علائم می‌توان با قرار دادن کیسه یخ بر روی محل زخم از آنها جلوگیری نمود.
با اینکه احتمال بروز این عوارض بسیار کم می‌باشد ولی برخی از افراد پس از خون گرفتن، دچار سرگیجه و یا سبکی سر می‌شوند که اگر بیش از چند دقیقه طول کشید باید به پزشک مراجعه نمایند.
با توجه به اینکه اندازه سیاهرگ‌ها و شریان‌ها در هر فرد متفاوت است، برای برخی نفرات عمل خونگیری کمی دشوار خواهد بود.
سایر خطرات مرتبط با خونگیری که احتمال بسیار پایینی دارند، شامل موارد زیر می‌باشد:
- خون ریزی بیش از حد
- غش یا احساس سبکی سر
- سوراخ‌های متعدد برای تعیین محل رگ‌ها هماتوم (جمع شدن خون در زیر پوست)
- عفونت
تفسیر نتایج آزمایش RPR
در صورتی که فرد سالم باشد، این آزمایش معمولاً هیچ یک از آنتی بادی‌هایی که در طول عفونت تولید می‌شوند را نشان نخواهد داد.
حتی پس از آلودگی هم، مدتی زمان می‌برد تا سیستم ایمنی بدن آنتی بادی ایجاد کند و اگر این آزمایش در مدت کوتاهی پس از عفونت انجام شود، احتمال دارد نتیجه آن منفی باشد ولی فرد مبتلا به بیماری باشد. این نتایج را به عنوان نتیجه منفی کاذب نیز می‌شناسند.
نتایج منفی کاذب در مراحل اولیه و انتهایی عفونت شایع‌تر است. برای افرادی که در مرحله ثانویه (میانی) بیماری هستند، نتایج آزمایش RPR، اغلب مثبت است.
این آزمایش همچنین می‌تواند نتایج مثبت کاذب نیز داشته باشد و نشان دهنده ابتلا به بیماری سیفلیس باشد در صورتی که فرد سالم است. یکی از دلایل نتیجه مثبت کاذب وجود بیماری‌های دیگری است که باعث ایجاد آنتی بادی‌های مشابه با آنتی بادی‌های هنگام ابتلا به عفونت سیفلیس تولید می‌کنند. چند نمونه از شرایط و بیماری‌هایی که باعث نتیجه کاذب می‌شوند در ادامه ذکر می‌شود:
- HIV
- بیماری لایم
- مالاریا
- لوپوس
- انواع خاصی از ذات الریه مخصوصاً آن‌هایی که با ضعف سیستم ایمنی مرتبط هستند.
اگر نتیجه آزمایش منفی باشد، ممکن است پزشک برای اطمینان از صحت نتایج، دوباره آن را تجویز نماید. این فرآیند به دلیل پتانسیل آزمایش RPR برای گزارش نتایج منفی کاذب است.
با توجه به خطر نتایج مثبت کاذب، پزشک قبل از شروع درمان، وجود سیفلیس را با آزمایش دوم که آزمایشی مخصوص آنتی بادی‌های باکتری عامل سیفلیس است، تأیید می‌کند. یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش جذب آنتی بادی ترپونمال فلورسنت (FTA-ABS) نام دارد.
نتایج عادی
نتیجه آزمایش منفی طبیعی تلقی می‌شود. با این حال، بدن همیشه در پاسخ به باکتری سیفلیس آنتی بادی تولید نمی‌کند، بنابراین این آزمایش همیشه دقیق نیست. نتیجه منفی کاذب ممکن است در افراد مبتلا به سیفلیس در مراحل اولیه و پایانی بیماری رخ دهد؛ به همین علت قبل از رد کردن کامل ابتلا به سیفلیس نیاز به انجام آزمایش‌های دیگری نیز می‌باشد.
نتایج غیرعادی
نتیجه آزمایش مثبت ممکن است به این معنی باشد که شما سیفلیس دارید. اگر آزمایش غربالگری مثبت باشد، قدم بعدی تأیید این تشخیص از طریق انجام یک آزمایش خاص‌تر برای سیفلیس مانند FTA-ABS است. آزمایش FTA-ABS به تمایز بین سیفلیس و سایر عفونت‌ها کمک می‌کند.
این که آزمایش PRP چقدر می‌تواند سیفلیس را تشخیص دهد به مرحله عفونت بستگی دارد. این آزمایش در مرحله میانی سیفلیس بیشترین حساسیت و دقت را دارد ولی در مراحل اولیه و پایانی عفونت حساسیت کمتری دارد.
پیگیری بعد از آزمایش RPR
اگر آزمایش RPR و FTA-ABS شما هر دو علائم سیفلیس را نشان می‌دهد، پزشک شما درمان آنتی بیوتیکی را شروع می‌کند که معمولاً تزریق عضلانی پنی سیلین می‌باشد. عفونت‌های جدید معمولاً به سرعت به درمان پاسخ می‌دهند. در پایان درمان نیز، پزشک برای ارزیابی روند درمان بار دیگر آزمایش RPR تجویز می‌کند تا از کاهش سطح آنتی بادی‌ها اطمینان حاصل کند.