0 محصول
هیچ محصولی یافت نشد.
هماتولوژی
هماتولوژی شاخه‌ای از علم پزشکی است که به مطالعه خون، اندام‌های خون ساز مانند مغز استخوان و اختلالات و بیماری‌های مرتبط با خون می‌پردازد. کلمه «هم» (Heme) از کلمه‌ای یونانی به معنای خون گرفته شده است.
آزمایشات هماتولوژی برای تشخیص بیماری‌هایی همچون هموفیلی، انواع کم خونی، لوسمی، لنفوم و چندین عفونت به کار می‌روند.
بیماری‌ها و اختلالات خونی
اختلالات خونی به دو نوع بدخیم و غیر بدخیم طبقه بندی می‌شوند.
اختلالات خونی غیر بدخیم:
- اختلالات خونی غیر بدخیم شامل هموگلوبینوپاتی هایی مانند تالاسمی، کم خونی داسی شکل، انواع دیگر کم خونی و انعقادها مانند هموفیلی می‌باشد.
هموگلوبینوپاتی‌ها، بیماری‌هایی ژنتیکی هستند که ناشی از ساختار غیر طبیعی هموگلوبین بوده و به صورت کم خونی خفیف تا شدید و مشکلاتی در چند اندام بدن ظاهر می‌شوند؛ البته تالاسمی‌های آلفا و بتا جزو این دسته نمی‌باشند.
- اختلالات انعقادی ناشی از علل ژنتیکی نیز شامل هموفیلی و بیماری فون ویلبراند هستند که به دلیل سطوح پایین فاکتورهای انعقادی در خون به وجود می‌آیند.
- سایر اختلالات غیربدخیم مانند کم خونی و آمبولی ریه نیز توسط عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی و سبک زندگی فرد ایجاد می‌شود.
- پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک یک بیماری هماتولوژیک است که با افت غیرطبیعی غلظت پلاکت خون مشخص می‌شود. به دلیل تأثیری که پلاکت‌ها در انعقاد خون دارند، این بیماری عوارض دیگری مانند کبودی، خونریزی بینی، خونریزی لثه و خونریزی داخلی نیز دارد.
این بیماری ارثی یا مسری نبوده و علت دقیق آن همچنان نامشخص است. پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک در کودکان، اغلب پس از یک عفونت ویروسی مانند آبله مرغان رخ می‌دهد.
اختلالات خونی بدخیم:
- اختلالات بدخیم خون شامل لوسمی، لنفوم و میلوم است و می‌تواند در هر سنی رخ دهد. این دسته از بیماری‌های معمولاً ناشی از عواملی مانند ژنتیک، سبک زندگی و محیط می‌باشند.
- پلی سیتمی ورا، نوعی سرطان خون است که با تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز در خون مشخص می‌گردد. این بیماری باعث چسبناک شدن و افزایش خطر لختگی خون شده و ریسک حمله قلبی را بالاتر می‌برد.
- میلوفیبروز یکی دیگر از این نوع بیماری‌ها است که در اثر آن مغز استخوان سلول‌های بنیادی اضافی تولید کرده و در نهایت منجر به التهاب و تشکیل بافت اسکار در مغز استخوان می‌شود.
- لنفوم های بدخیم مانند لنفوم هوچکین نیز، سیستم لنفاوی بدن را تحت تأثیر قرار داده و منجر به لنفوسیت‌های غیرطبیعی می‌شود.
- سندرم‌های میلودیسپلاستیک، گروهی از سرطان‌ها هستند که در آن سلول‌های بنیادی خون در مغز استخوان بالغ نشده و قادر به تشکیل سلول‌های خونی بالغ نیستند. در نتیجه فرد به بیماری‌هایی همچون کم خونی مقاوم، سیتوپنی مقاوم، لوسمی میلومونوسیتی مزمن و انواع سرطان‌های دیگر ناشی از کمبود گلبول‌های سفید و قرمز در خون، مبتلا می‌شود.
- مولتیپل میلوما نوعی سرطان است که منجر به افزایش سلول‌های پلاسما در خون می‌شود. ازدحام بیش از حد سلول‌های پلاسما در خون باعث کمبود گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید شده و این عوامل به ترتیب منجر به بیماری‌های کم خونی، ترومبوسیتوپنی و لکوپنی می‌شوند.
مولتیپل میلوما همچنین می‌تواند بر استئوبلاست ها و استئوکلاست هایی که استخوان‌ها را سالم نگه می‌دارند، تأثیر گذاشته و منجر به ضعف استخوان‌ها و شکستگی آن‌ها شود.
آزمایشات و کیت‌های هماتولوژی
کیت‌های هماتولوژی برای دست یافتن به اطلاعات ارزشمندی ساخته شده‌اند که برای تشخیص بیماری‌ها و اختلالات هماتولوژیک و غیرهماتولوژیک به کار می‌روند.
آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یکی از رایج‌ترین آزمایشات خون است که در تشخیص عفونت‌ها، کم خونی، سرطان‌های مرتبط با خون و بیماری‌های التهابی استفاده می‌شود.
پارامترهای اندازه گیری شده در این آزمایش شامل تعداد گلبول‌های سفید و قرمز خون، تعداد پلاکت‌ها، حجم گلبول‌های قرمز هماتوکریت، غلظت هموگلوبین، شمارش گلبول‌های سفید خون و سایر فاکتورهای گلبول‌های قرمز می‌باشد.
دامنه کاری هماتولوژی:
هماتولوژی توسط هماتولوژیست‌ها و هماتوپاتولوژیست ها انجام می‌شود.
- هماتولوژیست‌ها، پزشکانی هستند که سال‌ها آموزش دیده‌اند و در زمینه مراقبت مستقیم از بیمار و تشخیص و مدیریت بیماری‌های هماتولوژیک مانند سرطان خون و مغز استخوان فعالیت می‌نمایند.
- هماتولوژیست‌های متخصص در اختلالات خونی غیر بدخیم، از نمونه‌ها، آزمایشات و ابزارهای تشخیصی مولکولی برای برنامه‌های تشخیصی و درمانی مناسب بیماران استفاده می‌نمایند. این افراد گاهی بر حسب نیاز در مراقبت از افراد مبتلا به بیماری‌های هماتولوژیک مزمن نیز مشارکت می‌نمایند.
- متخصصان اختلالات خونی بدخیم، به دانش گسترده‌ای در زمینه بیماری‌های عفونی نیاز دارند. پزشکی انتقال خون و پیوند مغز استخوان، دو مورد از رایج‌ترین تخصص‌های این افراد می‌باشد.
- از طرف دیگر، هماتوپاتولوژیست ها پزشکانی هستند که گواهینامه بورد پاتولوژی بالینی و تشریحی دارند. این افراد نه تنها خون و بیماری‌های مربوط به آن، بلکه بافت و اندام‌هایی مانند طحال، غدد لنفاوی و تیموس را که از خون برای فعالیت‌های فیزیولوژیکی خود استفاده می‌نمایند، مطالعه و بررسی می‌کنند.
- هماتوپاتولوژیست ها شرایط مربوط به خون و لنف را با استفاده از نمونه‌های بافت و خون در آزمایشگاه‌ها بررسی می‌کنند.
- هماتولوژیست-انکولوژیست ها متخصصان درمان سرطان به وسیله داروها هستند اما جراحی‌های مرتبط با سرطان را انجام نمی‌دهند. این افراد اغلب آزمایشات غربالگری سرطان، شیمی درمانی و پرتو درمانی را تجویز و استفاده می‌نمایند.
از آن جایی که خون یکی از حیاتی‌ترین اجزای بدن می‌باشد، تقریباً تمامی جنبه‌های سلامت انسان با سیستم گردش خون در ارتباط می‌باشد.
هماتولوژیست‌ها می‌توانند با متخصصان رشته‌های دیگر مانند جراحان، متخصصان قلب و عروق، ایمونولوژیست ها و متخصصان بیماری‌های عفونی برای ارزیابی وضعیت سلامتی فرد همکاری داشته باشند و یا به عنوان مشاور در زمینه‌هایی مانند تروما، جراحی مغز و اعصاب و بیماری‌های قلبی عروقی فعالیت نمایند.